Przez 2,5 roku projekt ESSA – Experimental Science – Szkoła JutrA udowadniał, że nauka może być bliska, angażująca i dostępna. Finałowe spotkanie projektu, które odbyło się 16 grudnia w Narodowym Muzeum Techniki w Warszawie, było nie tylko podsumowaniem działań, lecz także potwierdzeniem, że dobrze pomyślana edukacja potrafi zbudować zafascynowaną nauką społeczność.
Czym jest projekt ESSA i gdzie odbyło się jego podsumowanie?
ESSA to program edukacyjny realizowany w Łukasiewicz – Instytucie Mikroelektroniki i Fotoniki, którego celem było zaproszenie młodzieży do świata nauki poprzez angażujące eksperymenty, rozmowę i poczucie sprawczości. Podsumowanie 2,5 roku działań odbyło się 16 grudnia 2025 roku w Narodowym Muzeum Techniki w Warszawie. W wydarzeniu wzięli udział przedstawiciele szkół, zespołu projektowego, mediów, a także dyrektorzy instytucji partnerskich, w tym dr inż. Piotr Guzdek, Dyrektor naszego instytutu, oraz Mirosław Zientarzewski, Dyrektor Narodowego Muzeum Techniki.
Dla kogo była ESSA i kto brał w niej udział?
Projekt był skierowany przede wszystkim do młodzieży szkolnej – od starszych klas szkoły podstawowej po liceum. Równie ważną grupą docelową byli nauczyciele, ponieważ ESSĘ od początku projektowano jako ideę, która pozostaje w szkole na dłużej i wspiera prowadzenie angażujących zajęć także po zakończeniu programu. Warsztaty pokazały, że nawet proste doświadczenia potrafią budować w młodych ludziach ciekawość i wiarę we własne możliwości.
Na czym polegała nauka przez doświadczenie w ESSA?
Projekt ESSA stawiał na naukę znaną z laboratoriów – taką, która jest oparta na eksperymencie i samodzielnym odkrywaniu zależności. Jak podkreślił na spotkaniu dr inż. Piotr Guzdek, celem było pokazanie młodzieży, że nauka może być przygodą, którą każdy może przeżyć na swój sposób. Uczniowie nie tylko obserwowali zjawiska, ale aktywnie sprawdzali, jak i dlaczego “to działa”.
Czym jest ESSA Box i dlaczego nazwano go sercem projektu?
ESSA Box – pudełko ESSA to zestaw edukacyjny zaprojektowany z myślą o nauczycielach i uczniach. Zawiera podstawowe elementy elektroniczne, schematy oraz karty z symbolami, które umożliwiają prowadzenie zajęć, które bazują na idei eksperymentu. Jak przypominał na spotkaniu dr Wawrzyniec Kaszub, zestaw daje uczniom przestrzeń do samodzielnego odkrywania praw nauki i budowania poczucia sprawczości. Dla wielu młodych ludzi był to moment przełomowy – od stwierdzenia “Fizyka? To nie dla mnie” do realnego zaangażowania w eksperymentowanie.
Jakie tematy poruszała ESSA poza samą elektroniką?
Projekt łączył warsztaty naukowe z tematami bliskimi codziennemu doświadczeniu młodzieży. Uczniowie w trakcie zajęć rozmawiali o własności intelektualnej w kontekście nauki – prawie autorskim, kopiowaniu i odpowiedzialności – a także o sztucznej inteligencji, jej możliwościach, ale i ryzyku oraz możliwych nadużyciach. Dzięki temu ESSA pokazywała naukę jako element szerszego uniwersum społecznego i technologicznego.
W jaki sposób ESSA wychodziła poza szkoły i laboratoria?
Istotną rolę odegrały partnerstwa, które pozwoliły projektowi zaistnieć w przestrzeni publicznej. ESSA była obecna na wydarzeniach i festiwalach, a dzięki np. współpracy z Radiem Warszawa powstał cykl 10 audycji, w których naukowcy Łukasiewicz – IMiF opowiadali o swojej pracy i pasji w przystępnej formie.
Jaką skalę osiągnął projekt ESSA i co mówią wyniki badań?
ESSA objęła 26 szkół i odwiedziła 17 festiwali oraz wydarzeń, docierając do blisko 2000 uczestników. Ankiety ewaluacyjne pokazały wysoką skuteczność działań: ponad 70% badanych poleciłoby zajęcia innym, a średnia ocena ogólna wyniosła 5,1 w sześciostopniowej skali.
Jakie były dodatkowe elementy programu finalnego spotkania projektu?
Uczestników spotkania w Narodowym Muzeum Techniki czekała niespodzianka – gra ESSA Dobble, która w lekkiej formie utrwala pojęcia związane z elektroniką i eksperymentami. To symboliczne dopełnienie projektu, pokazujące, że nauka może towarzyszyć także zabawie.
Co dalej z projektem ESSA po zakończeniu pierwszego etapu?
Finał w NMT zamknął pierwszy etap projektu, ale jednocześnie zaczął rozmowę o jego przyszłości. Planowany jest rozwój nowych zestawów do nauki, poszerzenie tematów oraz dalsza współpraca ze szkołami i partnerami. Pierwszym krokiem był podpisany podczas spotkania dokument o współpracy pomiędzy Łukasiewicz – IMiF a XLIV Liceum Ogólnokształcącym im. Stefana Banacha w Warszawie.
Jak finansowany był projekt ESSA?
Projekt ESSA – Experimental Science – Szkoła JutrA był dofinansowany ze środków budżetu państwa, przyznanych przez Ministra Edukacji i Nauki w ramach Programu “Społeczna odpowiedzialność nauki II”. To wsparcie umożliwiło realizację działań, które – jak pokazują efekty – realnie wpłynęły na sposób, w jaki młodzi ludzie postrzegają naukę.
